Jacquard Tezgahı (Jacquard Loom)
İzninizle ilk yazıma şuan burada yazmama olanak sağlayan bilgisayarların ilk yapılış şekilleriyle alakalı bir yazıyla başlamak istiyorum. Nedir bu bilgisayar denen şey. Kısa ve öz bir tanımla bilgisayar, kendisine işlediğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen cihaza denir. Peki nasıl yapıyor bunu bu bilgisayarlar. Çoğumuz-en azından bu konulara meraklı olanlarımız- bu soruyu elbet te sormuşlardır kendilerine. Ve çoğumuz da bununla alakalı araştırmaya girmemiştir. Girse bile karmaşık gelen iki üç olaydan sonra bırakmıştır.
Fazla uzatmadan bilgisayarların atası olan daha doğrusu bilgisayar fikrinin oluşmasına olanak sağlayan bir makine ile başlamak istiyorum yazıya. Bir meseleyi anlamak için ilk olarak özünün bilinmesi taraftarıyım.
1800'li yılların başında Fransa'da ipekli kumaş üretimi çok üst düzeydeydi. Ve insanlar farklı desenli kumaşlar giyme eğilimine başlamışlardı. Fransa dokuması buna yetişmekte bir hayli zorlanıyordu ve bir çözüm aramaktaydılar.
Bir çözüm olan dokuma tezgahları geliştirildi. Çalışma prensibi; çözgü adı verilen dikine geçili gergin iplerin belirli mekanizmalarla yukarı kaldırılarak aralarında boşluklar oluşturuluyordu. Ve aradaki boşluklara atkı adı verilen enine ipler geçiriliyordu. Bu şekilde arda arda gelen, farklı iplerin arasına geçirilen boşluklarla, bir desen oluşturuluyordu. Aşağıdaki şekilde gördüğünüz gibi.
u.
Peki bundaki farklı desenler nasıl elde ediliyordu ? Delikli kartlar dediğimiz cisimlerle aynı örüntüde devam etmeyen çözgü+atkı bileşimlerini elde ediyorlardı. İlk olarak yapılacak desenler bir kağıda çizilip desen olan yerler küçük deliklerle açılıyordu.
Mesela bu kartlarda her bir kart çözgüyü yukarı kaldıracak mekanizmaları yani yukarıdaki resimdeki A ve B çubuklarının hareket etme prensibini karşılıyordu. Düşününki o deliklere denk gelecek çubuklar bağlı olduğu ipleri kaldırıyor ve arasına atkı dediğimiz yatay ip geçiriliyordu. Böylelikle bir satırdaki desen tamamlanmış oluyordu. Ve sıradaki karta geçiliyordu. (Videoda daha iyi anlaşılacaktır https://www.youtube.com/watch?v=K6NgMNvK52A)
1741 yılında Jacques Vaucanson mekanik dahisi olarak bilinen kişi kral tarafından görevlendirilmişti. Jacques 1745'de otomatik bir tezgah üretti fakat desenli kumaşlar bu makineler tarafından sağlanamıyordu. 1748’de Bouchon ve Falcon bu sistemi geliştirerek desenli kumaş üretmeye yarayan makinelerini geliştirdi. Fakat onların sistemi de çok desenli kumaşlar için yetersizdi. Bu bileşimlerden son nasibi Jacquard kazandı. Geliştirdiği dönen prizma şekilli bir sistemle desen sayısını baya bir çok sayıya çıkararak son şeklini verdi makineye.
Bu abiyi hiç merak ettiniz mi ? Facebook trol haber siteleri gibi oldu ama. Googla Jacquard yazdığınızda hiç kendi resmini bulamıyacağınız kişi. Jacquard yazınca karşımıza çok desenli kumaşlar geliyor. Aslında kişinin değil nesnenin önemi ortaya çıkıyor bu olayda. Tam ismi Joseph Marie Jacquard.
İşte bu güler yüzlü abimiz. Ne kadar mülayim. Koy sirkecide bir esnaf dükkanına kaç metrekare kumaş satar bu ifadeyle abimiz. Her neyse eminim soruyorsunuzdur iyide ne alakası var bilgisayarla bu adamın kumaşlarının. O da bir daha ki yazımızda :)
Kaynaklar:
https://tr.wikipedia.org/
http://www.acikbilim.com/
Geleceği Keşfedenler(Walter Isaacson)
